Oligarku në Pushtet: Si Samir Mane Ka Gllabëruar Pasuritë e Shqipërisë me Ndihmën e Qeverive, Ndërsa Populli Vuan
Në një vend ku korrupsioni është endemik dhe oligarkët drejtojnë fatin e kombit, Samir Mane qëndron si simboli i klientelizmit politik. Si president i Balfin Group, Mane ka ndërtuar një perandori biznesi duke përfituar nga favore të qeverive të ndryshme, duke filluar nga Sali Berisha deri tek Edi Rama. Këto përfitime – nga koncesione toke për 1 euro deri tek infrastruktura publike që shërben interesat e tij private – kanë kushtuar qindra milionë euro taksapaguesve shqiptarë. Ndërkohë, sektori social mbetet në varfëri: pensionistët luftojnë me pensione minimale, personat me aftësi të kufizuara nuk kanë mbështetje adekuate, jetimët dhe të varfërit janë lënë pas dore, fëmijët në kopshte dhe shkolla vuajnë nga infrastruktura e dobët, studentët nuk kanë bursa, dhe punëtorët shfrytëzohen pa të drejta bazike. Ky investigim denoncon përfitimet e Manes ndër vite dhe imagjinon se si ato fonde publike mund të kishin transformuar jetën e shqiptarëve të thjeshtë.
Renditja e Përfitimeve: Një Histori Favorizmi Politik
Samir Mane nuk është vetëm një sipërmarrës i suksesshëm; ai është një oligark që ka shfrytëzuar lidhjet politike për të akumuluar pasuri. Përfitimet e tij fillojnë që nga tranzicioni post-komunist dhe vazhdojnë nën qeveritë e Berishës dhe Ramës. Ja një renditje kronologjike bazuar në të dhëna publike:
- 1993-2000: Fillimet me Monopole dhe Importe
Mane themeloi Albatrade në Vjenë, duke importuar pajisje elektronike në Shqipëri. Ai përfitonte nga lehtësira doganore dhe monopole të hershme në tregun e pajisjeve shtëpiake, duke shfrytëzuar kaosin e tranzicionit për të dominuar tregun pa konkurrencë të fortë. - 2000-2013: Monopoli i Pullave Fiskale nën Berishën
Qeveria e Sali Berishës i dha Manes monopolin për prodhimin e pullave fiskale, një kontratë që vazhdoi edhe nën Ramën. Kjo i solli miliona euro në të ardhura, duke e bërë atë një nga biznesmenët më të fuqishëm. - 2013-2016: Koncesione në Miniera dhe Zgjatje deri 2040
Pas marrjes së Albchrome, qeveria e Ramës zgjati koncesionin e minierës së Bulqizës për 10 vjet më shumë, pavarësisht akuzave për vdekje minatorësh dhe protesta sindikale për kushte të dobëta pune. Kjo favorizoi Balfin Group, duke i dhënë akses në pasuri natyrore pa investime të mëdha sigurie. - 2015-2018: Infrastrukturë Publike për Resortet Private
Qeveria nisi rrugën e Palasës, e devijuar për të favorizuar Green Coast Resort të Manes, me kosto miliona euro nga buxheti shtetëror. Gjithashtu, koncesion për plazhe në Dhërmi për 30 vjet, duke anashkaluar pronarët lokalë. - 2020: Kredi të Garantuara Gjatë COVID-19
Mane ishte përfituesi kryesor i skemës së kredive shtetërore për bizneset e mëdha, pavarësisht se premtimi ishte për ndihmë ndaj të vegjëlve. - 2021: Koncesioni i Portit të Vlorës për 1 Euro
Nëpërmjet VKM Nr. 599, qeveria i dha 57,502 m² tokë publike në Gjirin e Vlorës për kompaninë Marina di Valona (e lidhur me Manen dhe Geront Çelën). Kjo përfshinte portin ekzistues dhe zona rezidenciale, duke ngritur akuza për dëmtim të interesave shtetërore. Vlera potenciale: dhjetëra milionë euro në shitje apartamentesh. - 2021-2022: Statusi i Investitorit Strategjik për Projekte Turistike
Për “New Born” në Hamallaj dhe zgjerime në Vlorë, me lehtësira fiskale dhe mbështetje infrastrukturore. Kjo lejon ndërtime masive në bregdet, duke prekur pronat lokale. - 2023-2024: Tuneli i Llogarasë dhe Kredi nga Intesa Sanpaolo
Tuneli 6 km (170 milionë euro nga buxheti) çon drejt vilave të Green Coast në Palasë. Plus, kredi 26 milionë euro nga Intesa Sanpaolo për një hotel, me garanci qeveritare. - 2024-2025: Zgjerime dhe Investime Ndërkombëtare
Leje ndërtimi për vila në Farkë dhe transferim toke në Palasë për 1 euro. Mane po investon në SHBA (Balfin Americas), duke përdorur kapitalin nga Shqipëria. Akuzat për punësim indianësh në vend të shqiptarëve në resortet e tij. Gjithashtu, dekorata “Meritat e Veçanta Civile” dhe mbështetje në sektorë si telekom dhe energji. - Të Përgjithshme
Mane ka gllabëruar tenderë me vlera marramendëse, prona në bregdet, dhe ka futur duart në pasuritë publike. Dyshime për pastrim parash (p.sh., vila për politikanë si Ilir Meta) dhe lidhje me Ramën, ku kritikët thonë se Rama fsheh pas bizneseve të tij. Totali: Mbi 500 milionë euro në përfitime indirekte dhe direkte nga qeveritë.
Këto favore nuk janë rastësore; ato janë pjesë e një sistemi ku oligarkët si Mane financojnë politika në këmbim të aksesit në pasuri publike. SPAK ka hetuar, por pa akuza formale, duke ngritur dyshime për drejtësi selektive.
Krahasimi: Si Mund të Kishin Ndihmuar Këto Fonde Publike Grupet Vulnerabël?
Imagjinoni nëse qindra milionët e shpenzuar për favore ndaj Manes do të ishin ridrejtuar drejt prioriteteve sociale. Shqipëria ka një buxhet social të kufizuar – rreth 20% e PBB-së shkon për mbrojtje sociale, por shumica e tij është joefikas. Ja një krahasim hipotetik bazuar në shuma reale:
| Përfitimi i Manes | Shuma Aproksimative | Si Mund të Përdorej për Grupe Vulnerabël |
|---|---|---|
| Tuneli i Llogarasë (170M€) | 170 milionë euro | Mund të mbulonte pensione minimale (rreth 150€/muaj) për 100,000 pensionistë për 5 vjet, duke ulur varfërinë e të moshuarve nga 30% në 10%. Ose, infrastrukturë për 500 shkolla dhe kopshte, duke ndihmuar 200,000 fëmijë me arsim cilësor. |
| Koncesioni i Portit të Vlorës (57,000 m² për 1€) | Vlerë tregu: 50-100 milionë euro | Mund të financohej mbështetje për 50,000 persona me aftësi të kufizuara, duke ofruar pajisje mjekësore dhe trajnime pune, duke ulur papunësinë e tyre nga 70%. Ose, shtëpi sociale për 10,000 jetimë dhe familje të varfra. |
| Kredi Intesa Sanpaolo dhe Status Strategjik (26M€ + lehtësira) | 50 milionë euro | Bursa për 20,000 studentë për 4 vjet, duke reduktuar braktisjen universitare nga 40%. Ose, programe kundër shfrytëzimit për punëtorë, duke rritur pagat minimale në 500€/muaj për 100,000 punëtorë. |
| Koncesione Miniera dhe Monopole (zgjatje deri 2040) | 100-200 milionë euro në të ardhura | Ndihma për 150,000 të varfër, duke ofruar ushqim dhe strehë bazike, duke ulur varfërinë ekstreme nga 12%. Ose, qendra rehabilitimi për jetimë dhe fëmijë të abuzuar. |
| Totali Aproksimativ | 500+ milionë euro | Mund të transformonte jetën e 500,000 shqiptarëve vulnerabël, duke krijuar një rrjet social që redukton pabarazinë dhe promovon zhvillim të qëndrueshëm – në vend të pasurimit të një oligarku. |
Në realitet, këto fonde kanë shkuar për vila luksoze dhe resorte, ndërsa 1 në 3 shqiptarë jeton në varfëri. Nëse qeveria do të priorizonte popullin, Shqipëria mund të kishte një sistem social si ai i vendeve nordike, me pensione dinjitoze, arsim falas dhe mbrojtje për punëtorët.
Përfundim: Koha për Llogaridhënie
Samir Mane nuk është vetëm një biznesmen; ai është një parazit i sistemit politik që ka rrëmbyer pasuritë e Shqipërisë. Ndërsa ai feston si miliarderi i parë shqiptar në Forbes (1.5 miliardë dollarë), populli vuan. Ky denoncim kërkon hetime të pavarura nga SPAK dhe thirrje ndërkombëtare për transparencë. Shqipëria meriton një qeveri që investon në njerëz, jo në oligarkë. Nëse nuk ndryshon, vendi do të mbetet peng i një pakice të korruptuar.
